Teknolojik Belirlenimcilik veya Teknolojik Determinizm Nedir?
Teknolojik belirlenimcilik, veya teknolojik determinizm, teknoloji ve sosyal hayatın ilişkisiyle ilgili ortaya atılan felsefi bir düşünce aslında. Günümüzde teknolojinin insan hayatının bu kadar içine girmesinden dolayı felsefe alanında da pek çok tartışmanın temelinde teknolojiyi görmek mümkün. Gelin bu teknolojik belirlenimcilik tanımını biraz daha derinden inceleyelim.
Teknolojik Belirlenimcilik Nedir?
En basit tanımıyla, teknolojinin insan hayatının bu kadar içine girmesiyle artık bu teknolojilerin insanların toplumsal yaşantılarını, kültürlerini ve diğer unsurlarını etkisi altına alacağını savunan düşüncedir diyebiliriz. Yani teknolojik belirlenimciliğe göre, teknoloji bu kadar hayatın içine girdikçe hayatlarımızın geri kalan her detayı da bu teknoloji çerçevesinde şekilleniyor.
Sanayi devrimiyle birlikte gelişen endüstri ve teknoloji hayatın her alanını etkilediği gibi insanların düşünüş tarzlarını ve felsefeyi de etkilemiştir. Bunun sonucunda ortaya çıkan düşüncelerden birisi olan teknolojik belirlenimcilik de teknolojiyi insandan bağımsız bir unsur olarak ele alıp insanı teknolojiye bağlı olarak görür. Ve bu bağlılığın sonucunda insan hayatında var olan her unsur, özellikle toplumsal alanda olanlar, teknolojik değişimlere bağlanır. Teknolojideki her değişimle birlikte toplumsal alanda da köklü değişimler yaşanır. Bu fikrin ulaşacağı düşünülen son nokta ise ortak teknolojilerin kullanılmasıyla birlikte etnik, kültürel ve toplumsal farkların ortadan kalktığı küresel bir dünya. Çünkü teknoloji gelişip küreselleştikçe toplumların da buna bağlı olarak birleşip teknolojiyle bağlı ortak bir kültüre sahip olacağı düşünülüyor.
Teknolojik Belirlenimciliğin Tarihi
İlk kez 1900’lü yılların başlarında Amerikan sosyolog Thorstein Veblen tarafından ortaya atılan “teknolojik belirlenimcilik” kavramının en belirgin örneklerine Alman filozof Karl Marx’ın eserlerinde rastlanmaktadır. Bilinen en radikal teknolojik belirlenimci (teknolojik determinist) ise 20 yüzyılda yaşamış olan Clarence Ayres adlı ekonomist ve filozoftur. Ayres aynı zamanda bu kavramının geliştirilme sürecinde Veblen ile birlikte çalışmıştır, yani teknolojik belirlenimciliğin sadece en önemli savunucusu değil, aynı zamanda kavramın ortaya çıkmasında rol oynayan önemli isimlerden birisidir diyebiliriz.
Tüm bu isimlerin teknolojik belirlenimcilik dışında bir ortak noktaları ise sanayi devrimi sonrası gelişen teknolojinin insan hayatına olan etkilerini incelemeleri. Hepsinin felsefe alanındaki çalışmalarında sanayi devriminin ve teknolojinin insan hayatına girişinin etkilerini görmek mümkün.